Op 31 december 2025 loopt de huidige derogatie af. Nederland heeft de Europese Commissie verzocht om een nieuwe, regiospecifieke derogatie van de gebruiksnorm van 170 kg stikstof per hectare per jaar uit dierlijke mest met ingang van 1 januari 2026. De Minister van LVVN stelt dat de geologische en klimatologische omstandigheden, zoals een hoog neerslagoverschot en lang groeiseizoen, Nederland bij uitstek één van de lidstaten maken waar productie van gewassen efficiënt kan plaatsvinden, ook binnen de ecologische parameters van de Nitraatrichtlijn. Op de bedrijven die gebruik maakten van de derogatie in 2023 lag in de meeste regio’s de gemiddelde nitraatconcentratie in het bovenste grondwater onder de norm van 50 milligram per liter, vanwege het relatief grote areaal grasland van deze derogatiebedrijven. Onderzoek wijst uit dat de nitraatconcentraties onder grasland in het algemeen erg laag zijn. Uit een recente studie blijkt ook dat dierlijke mest op grasland in dezelfde hoeveelheden kan worden gebruikt als kunstmest zonder aanvullende risico’s op stikstofverliezen naar het grondwater. Bovendien heeft de afbouw van de huidige derogatie een zeer grote acute negatieve impact op het inkomen en toekomstperspectief van de boer. Het verdienvermogen van met name melkveehouders is met de afbouw van de huidige derogatie onder druk komen te staan vanwege de hoge kosten voor het afzetten van dierlijke mest en de aankoop van kunstmest benodigd voor de groei van de gewassen. Hierdoor zullen naar verwachting steeds meer melkveehouders hun graslandpercelen omzetten naar (meer lucratieve) bouwlandpercelen met alle negatieve gevolgen van dien op de waterkwaliteit. Het is daarom relevant om de afhankelijkheid van geïmporteerde kunstmest te verminderen en het beleid te richten op het behoud van grasland. Een derogatie voor graslandareaal kan hierin effectief zijn.