De titel van het ontwerpadvies voor de middellange termijn (mlt) dat de SER heeft gepubliceerd luidt: ‘Zekerheid voor mensen, een wendbare economie en herstel van de samenleving.’ De SER adviseert het nieuwe kabinet fors te investeren in brede welvaart: in zekerheid van werk en inkomen, in toekomstig verdienvermogen, in sterke publieke dienstverlening en een duurzaam leefklimaat.
Met dit ontwerpadvies beantwoordt de raad ook de vraag van het huidige kabinet om een visie te geven op de toekomstige arbeidsmarkt. Ten aanzien van de arbeidsmarkt, inkomensverdeling en gelijke kansen wordt (in het kort) onder andere het volgende geadviseerd:
Beperk tijdelijke contracten tot drie tijdelijke contracten gedurende maximaal drie jaar. De wettelijk onderbrekingstermijn komt, op een paar uitzonderingen na, te vervallen. Oproep- (inclusief nuluren-)contracten worden afgeschaft en vervangen door basiscontracten met ten minste een kwartaalurennorm waardoor het loon van een werknemer voorspelbaar is. Scherp het uitzendregime aan en verbeter de positie van uitzendwerknemers. Een onderneming moet de mogelijkheid krijgen eenzijdig de arbeidsduur (tijdelijk) voor alle werknemers met maximaal 20% te verlagen bij bedrijfseconomische omstandigheden die anders tot ontslag zouden hebben geleid. Werkgever en werknemer kunnen met wederzijds goedvinden bij dreigend ontslag kiezen voor beëindiging van de arbeidsovereenkomst met inbegrip van een van-werk-naar-werk-route. De transitievergoeding kan dan achterwege blijven. De zelfstandigenaftrek wordt afgebouwd in samenhang met de overige maatregelen die de bescherming van zelfstandigen verbeteren en met een effectieve oplossing voor het kwalificatievraagstuk. Hiervoor in de plaats komen fiscale faciliteiten voor zelfstandige ondernemers die daadwerkelijk risico lopen met eigen investeringen. Zelfstandigen worden verplicht zich te verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid om oneerlijke concurrentie en te grote inkomensrisico’s voor individuen te voorkomen. De (T)OZO biedt aanknopingspunten om een sociaal vangnet voor zelfstandigen te creëren voor bijzondere en onvoorziene omstandigheden. Ter bestrijding van de schijnzelfstandigheid wordt voorgesteld een rechtsvermoeden van werknemerschap laten te gelden bij een tarief onder het maximumdagloon (€ 30 – € 35 per uur). Indien de werkende meent dat hij/zij werknemer is, is het aan de opdrachtgever voor de rechter te bewijzen dat dit niet het geval is. Bij tarieven boven het maximumdagloon verandert er in principe niets. In dat geval kan de verdere ontwikkeling van de webmodule bijdragen aan het verkrijgen van duidelijkheid vooraf over de aard van de arbeidsrelatie.
Nederland is gemiddeld genomen een welvarend en gelukkig land, maar is er tegelijkertijd sprake van toenemende ongelijkheid en maatschappelijk ongenoegen. Bovendien staat Nederland voor een aantal zeer grote opgaven. Door toenemende kansenongelijkheid en doordat veel mensen minder grip ervaren op hun toekomst en hun leefomgeving zijn er spanningen in de samenleving. Nederland moet zich herstellen van de coronacrisis, waardoor het belang en de kwetsbaarheid van vitale sectoren zijn onderstreept. Tegelijkertijd staat Nederland aan de vooravond van een aantal grote transities zoals de energietransitie, de introductie van nieuwe technologieën, digitalisering en de vergrijzing van onze bevolking. Deze fundamentele veranderingen zullen veel vragen van het aanpassingsvermogen. Ter bevordering van gelijke kansen en de kwaliteit van de toekomstige beroepsbevolking wordt geadviseerd het onderwijs en de kindvoorzieningen in Nederland te verbeteren. De raad is bovendien van mening dat het wettelijk minimumloon verhoogd moet worden waarbij de koppeling met uitkeringen in stand blijft. De komende jaren moeten forsere investeringen plaatsvinden dan tot nu toe is voorzien. Investeringen in kennis en innovatie, in onderwijs, in digitalisering en nieuwe technologieën, in infrastructuur en in de verduurzamingsopgave. Investeringen zijn ook noodzakelijk voor een goed functionerende en toegankelijke publieke sector. Overheidsondersteuning is nodig voor het stabiliseren en herstellen van de economie, zolang het economisch herstel nog kwetsbaar is. Zorgvuldigheid is nodig bij het afbouwen van de steunmaatregelen, dit moet gebeuren in lijn met de afbouw van beperkende maatregelen. Lastenverzwaringen en bezuinigingen zijn onverstandig. Een goede timing en maatwerk zijn cruciaal. Het ontwerpadvies wordt nog voorgelegd aan de verschillende achterbannen, alvorens het wordt vastgesteld in de Raadsvergadering van de SER.
Bron: SER 02-06-2021